Başarılı bir inşaat projesi inşa etmek için inşaat yapım aşamalarını bilmek çok önemlidir. Bir binanın inşası, türü ne olursa olsun karmaşık bir süreçtir. Zaman, çaba ve yatırımın yanı sıra, inşaatın amacının ve kullanımının planlanmasında da dikkatli olunmalıdır. Bu nedenle etkin bir inşaat süreci sağlamak için, binanın inşa süreci kapsamlı bir şekilde adım adım planlanmalıdır. İnşaat süreci sadece bir yapıyı nasıl inşa ettiğinizden oluşmaz, aslında alan seçiminden temel altı işlemlere, çatı inşasından mantolamaya kadar bir yapının inşasıyla ilgili tüm adımları içerir. Bir inşa sürecinde hazırlanan plana sadık kalmak, daha hızlı ve daha az maliyetli bir inşa süreci sağlar. İnşaat yapım aşamalarının her biri dikkatlice planlanmalı ve yürütülmelidir. Bu uzun ve karmaşık süreç, çok sayıda yüklenici, pahalı ve tehlikeli ekipmanlar, geniş inşaat alanı, proje sahibi ve zaman çizelgesi gibi unsurları düzenlemenizi gerektirir. Örneğin, bir inşaatta kullanacağınız vinç için vinç karşı ağırlığı hesaplaması gibi bir detay bile bu sürece dahildir. Bu makalede, inşaat yapım aşamalarını adım adım açıklayarak bu süreci daha iyi anlamanıza yardımcı olmayı amaçladık. Bu aşamalar, inşaat projenizi daha verimli bir şekilde planlama konusunda atmanız gereken önemli adımlardan oluşmaktadır.
İnşaat Yapım Aşamaları Hangi Adımlardan Oluşur?
Doğru planlama, koordinasyon ve yönetim gerektiren inşaat yapım aşamaları, bir binanın veya yapısal işin güvenli ve verimli bir şekilde gerçekleştirilmesi için gerekli adımları içerir. Bu aşamalar, projenin planlanması, hazırlık çalışmaları, inşa süreci, iç ve dış yüzey işleri, tesisat ve elektrik işleri, iç tasarım, son denetim ve teslimat gibi pek çok farklı aşamalardan oluşur. Belirli görevleri ve süreçleri içeren her aşama birbirine bağlı olarak ilerler. Planlanan her şeyin zamana uygun bir şekilde yapılması, inşaat yapım aşamaları sırasında en önemli kriterdir, çünkü teslim tarihinin uzaması maliyetleri de artırabilir. Bu nedenle, inşaatın belirlenen zamanda tamamlanabilmesi için planlanan aşamaların her adımı özenle ve disiplin içerisinde gerçekleştirilmelidir. İnşaat yapımı, planlama, yapım süreci ve tamamlanma olmak üzere üç aşamadan oluşur. Gelin şimdi bu aşamalara detaylı bir şekilde göz atalım.
Adım 1: Hafriyat Aplikasyonu
İnşaat yapım aşamalarının ilk adımı, bir harita mühendisi tarafından yapı temelinin koordinatlarını belirlemek amacıyla hafriyat aplikasyonunun yapılmasıdır, bu sayede projeye uygun olarak hazırlık çalışmaları başlatılır. Hafriyat aplikasyonu, inşaat alanında yapılacak kazı işlemlerinin planlanması ve yönetilmesi için gerekli bir adımdır.
Genellikle ölçüm araçları, coğrafi bilgi sistemleri ve yazılım programları kullanılarak gerçekleştirilen hafriyat aplikasyonu, toprak kazısının ne zaman, nerede ve nasıl yapılacağını belirler. Bunun yanı sıra, kazı işlemlerinin doğruluğunu ve uygunluğunu kontrol etmek için kullanılan teknik ve ölçümleri içerir. Hafriyat aplikasyonu sayesinde kazı işlemleri önceden planlanır ve kazı alanının uygun şekilde düzenlenmesi sağlanır. Bu sayede kazı işlemleri daha verimli ve doğru bir şekilde gerçekleştirilir.
Adım 2: Hafriyat
İnşaat alanının hazırlık süreci olan hafriyat aşamasında, hafriyat aplikasyonuna uygun olarak uygun iş makineleri ile toprak kazısı ve düzenlemesi gerçekleştirilir. Bu adımda, inşaat alanı plana uygun şekilde şekillendirilir. İnşaat alanının hazırlanması ve diğer aşamaların başarılı bir şekilde ve zamanında ilerlemesi için bu adımın doğru bir şekilde gerçekleştirilmesi önemlidir.
İnşaat yapım aşamalarında önemli bir yere sahip olan hafriyat aşaması genellikle toprak kazısı, toprak düzenlemesi, dolgu işlemleri ve altyapı hazırlığı işlemlerinden oluşur.
Adım 3: Temel Altı İşlemler
Hafriyatın tamamlanmasının ardından, zeminin düzenlenmesi ve temel inşası için temel altı işlemleri gerçekleştirilir. Bu aşamada, zeminin stabilitesini artırmak ve yeraltı suyunun etkilerini en aza indirmek amacıyla birtakım adımlar atılır.
İlk olarak düzenlenen zeminin üzerine mıcır dökülür. Mıcırın kalınlığı, temelin dayanıklılığı ve zeminin taşıma kapasitesi için önemlidir. Daha sonra, mıcır içerisine drenaj boruları yerleştirilir. Drenaj borularının döşenmesi sırasında dikkat edilmesi gereken nokta, yeraltı sularının etkin bir şekilde tahliye edilebilmesi ve su birikintilerinin oluşmaması için doğru eğimin verilmesidir.
Temel altı işlemleri, yapıya sağlam bir temel sağlamak ve yeraltı suyunun etkilerini kontrol altına almak için gerekli ve önemli bir aşamadır.
Adım 4: Grobeton Dökümü
Grobeton genellikle temel betonu öncesinde, yapıyı gelebilecek olan sudan ve asiditesi yüksek sıvılardan korumak amacıyla, temeli zeminden ayırarak korumak ve temel beton için düzgün bir yüzey oluşturmak için uygulanır.
Grobeton dökümünde, zeminin sağlamlığını artırmak için mıcır ve betonun doğru kalınlıkta olmasına dikkat edilmelidir. İnşaat yapım aşamalarının bu kısmında grobeton seçimi büyük önem taşır çünkü doğru malzeme seçimi temelin dayanıklılığı için kritiktir. Grobeton dökümüne başlamadan önce zemin sıkıştırma işleminin doğru yapıldığından emin olunmalıdır. Ayrıca, grobeton dökümü sırasında drenaj borularının kapanmamasına özen gösterilmelidir.
Adım 5: Temel Altı İzolasyon
Temel altı izolasyonu, binanın temelini dış etkenlerden koruyarak binanın sağlıklı bir şekilde muhafaza edilmesini sağlayan tüm uygulamaları içeren bir süreçtir. İnşaat yapım aşamalarının bu kısmında gerçekleştirilen titiz izolasyon çalışmaları, temelin dayanıklılığını ve gelecekte oluşabilecek istenmeyen problemlerin önlenmesini amaçlar. Yanlış veya eksik temel izolasyonu, ileride daha büyük maliyetlere neden olabilir.
Grobeton dökümünden sonra izolasyon ve yalıtım sürecine odaklanmak önemlidir. Temel yanlarının izolasyonu için belirlenen kalınlıkta temel duvarları inşa edilir ve zeminde radye demirleri döşenir. Daha sonra, statik projede belirtilen beton sınıfına uygun beton dökülür. Bu aşamada betonun kalıba dikkatlice dökülmesi, su katılmaması ve vibratör kullanımına özen gösterilmesi önemli ayrıntılardır.
Adım 6: Kolonların Yapımı
Kolonlar, bir yapının taşıyıcı elemanlarıdır ve yapıda iç ve dış etkilerden oluşan kuvvetleri temeller yardımıyla zemine aktarırlar. Kolonların yapımı, inşaatın taşıyıcı sistemini oluşturan önemli bir aşamadır. Bu nedenle, inşaat yapım aşamalarından biri olan bu aşamanın doğru şekilde yapılması, yapının dayanıklılığı ve güvenliği için son derece önemlidir. Kolonların yapımı şu adımlardan oluşur:
Kolonların Konumlandırılması: Bu adımda kolonların yerleştirileceği noktalar işaretlenir ve doğru pozisyonda olmaları sağlanır.
Kalıp Hazırlığı: Kolonların etrafını saran kalıplar hazırlanır. Kalıplar, genellikle ahşap veya metal malzemelerden yapılır ve kolonun boyut ve şekline uygun olarak tasarlanır.
Demir Donatıların Yerleştirilmesi: Kolonun içine betonun kolona ekstra dayanıklılık sağlaması ve çatlakların oluşumunu engellemesi için demir donatı yerleştirilir.
Beton Dökümü: Hazırlanan kalıpların içine eşit ve düzgün bir şekilde beton dökülür.
Betonun Sertleşmesi ve Kuruması: Beton dökümünden sonra betonun sertleşmesi ve tamamen kuruması için bir süre beklenir.
Kalıp Sökme: Beton tamamen sertleştikten ve kuruduktan sonra kalıplar sökülür.
Adım 7: Kat Döşemelerinin Yapımı
Kat döşemeleri, bir yapının farklı katlarını birbirinden ayıran ve yükleri aktaran yapısal elemanlardır. İnşaat yapım aşamaları arasında önemli bir yere sahip olan kat döşemelerinin yapımı, bir binanın dayanıklılığı, düzgünlüğü ve güvenliği açısından oldukça önemlidir. Kat döşemelerinin yapımı şu adımları içerir:
Kalıp Hazırlığı: Kat döşemesinin üzerine beton döküleceği alanın ölçüleri ve şekli doğrultusunda kalıplar hazırlanır. Kalıplar genellikle ahşap veya metal malzemelerden oluşur ve döşemenin üzerine yerleştirilerek sabitlenir.
Donatıların Yerleştirilmesi: Kat döşemesinin içine önceden belirlenen proje ve mühendislik şartnamelerine uygun olarak demir donatı yerleştirilir.
Beton Dökümü: Kalıpların içine beton dökülür ve döşeme alanına eşit ve düzgün bir şekilde yayılır. Betonun dökümü sırasında vibrasyon ekipmanlarıyla betonun sıkışması ve hava kabarcıklarının çıkartılması sağlanır.
Betonun Sertleşmesi ve Kuruması: Beton dökümünden sonra betonun sertleşmesi ve tamamen kuruması için bir süre beklenir.
Kalıp Sökme: Beton tamamen sertleştikten ve kuruduktan sonra döşemenin yapısal bütünlüğüne zarar vermemek kalıplar dikkatlice sökülmelidir.
Adım 8: İş Güvenliği Ağlarının Kurulumu
Şantiye ve inşaatlarda yüksekten düşme durumlarında can ve mal kaybıyla sonuçlanabilecek kazaları önlemek için kullanılan inşaat güvenlik ağlarından ayrıca asansör ve galeri boşlukları, ile inşaat dış cephelerinde de faydalanılmaktadır. Güvenlik ağları, pasif düşme durdurma sistemleri arasında en etkili genel güvenlik önlemi olarak geliştirilmiştir.
İnşaat güvenlik ağlarının uygulanmasında profil boruları kullanılır ve bu borular, güvenlik ağlarının bir alt katında çelik gömlekli dübellerle monte edilir. Emniyet ağlarının çevresi, polyester halatlarla çerçevelenerek daha dayanıklı hale getirilir. Profillerin bulunduğu bir üst katın cephesinden sarkıtılan fileler düğümlü veya düğümsüz olarak üretilir ve kare göz aralıklarına sahiptir. Profil borular ayaklara oturtulur ve file gerginleştirilerek ipe mukavemet kazandırılır, ardından ayakların çelik milleri sıkılarak montaj tamamlanır.
Adım 9: Çatı İnşası
Çatılar, yapıların üst kısımlarını doğanın olumsuz etkilerinden korumak amacıyla yapılan ve aynı zamanda ısı yalıtımına da katkı sağlayan yapılar olarak tanımlanır.
İnşaat yapım aşamaları arasında çatı yapımı, önemli bir mühendislik sürecini gerektirir. Çünkü çatılar, kar veya rüzgâr gibi etkenlerin neden olduğu yükleri taşımalıdır. Aynı zamanda yağmur veya kar sularını binaya zarar vermeden uzaklaştıracak şekilde tasarlanmalı ve inşa edilmelidir.
Çatı yapımı, tüm katların inşaatının tamamlanmasının ardından başlar. Çatı döşemesi, diğer katlardan farklılık gösterir ve çatı tipine bağlı olarak kullanılan yalıtım malzemeleri değişir. Bu aşamada, çatı yapımı için gerekli malzemelerin seçimi ve uygulaması gerçekleştirilir. Çatı karkasının oluşturulması, çatı kaplama malzemelerinin seçimi ve döşenmesi, su yalıtımının sağlanması gibi adımlar izlenir. Çatının eğimi, drenaj sistemi ve diğer detaylar dikkate alınarak sağlam, dayanıklı ve estetik bir çatı oluşturulur.
Adım 10: Duvarların Örülmesi
Duvarların örülmesi, inşaat yapım aşamalarının ilerleyen aşamalarından biridir. Betonarme inşaat 2-3 kat ilerledikten sonra veya tüm betonarme işlemi tamamlandıktan sonra gerçekleştirilebilir. Duvar örme işlemi için tuğla, gaz beton, bims, alçıpan, ytong gibi farklı yapı malzemeleri kullanılabilir. Duvarlar, belirlenen plana ve projeye uygun olarak birbirine paralel veya dik açılar oluşturacak şekilde düzenli olarak inşa edilir. Duvarların yüksekliği, genişliği ve kalınlığı, yapı tasarımına ve kullanım amacına göre belirlenir.
Duvarların örülmesi sürecinde dikkatli ve özenli çalışma gereklidir. Duvar malzemelerinin doğru şekilde yerleştirilmesi, harcın uygun miktarda kullanılması ve düzgün bir şekilde sıkıştırılması önemlidir. Bu aşama, yapıya şekil ve yapısal dayanıklılık kazandırarak inşaatın ilerlemesini sağlar.
Adım 11: Kasaların Takılması
Duvarların örülmesi tamamlandıktan sonra pencere ve kapı kasaları takılır. Bu aşamada önceden belirlenen pencere ve kapı açıklıklarına uygun olarak kasaların doğru konumda yerleştirilmesi için ölçüm ve işaretlemeler yapılır. Kasaların doğru konumda yerleştirilmesi ve düzgün bir şekilde tutturulması için dübel veya vida gibi bağlantı elemanları kullanılır.
Pencere ve kapı kasalarının takılmasının tamamlanmasının ardından camların yerleştirilmesi aşamasına geçilir. Bu aşamada, yapı içindeki diğer işlerin tamamlanmasını takiben camlar uygun şekilde monte edilir ve yerlerine yerleştirilir.
Adım 12: Sıva ve Astar
Tesisat işlerinin birinci grubu tamamlandıktan sonra müteahhit firma çeşitli iç dekorasyon işlerine geçer. Duvarların örülmesinden sonra başlanan bu işlemler, genellikle tüm kaba inşaatın tamamlanmasının ardından gerçekleştirilir.
İlk adım olarak duvarlar sıvanır ve düzgün bir yüzey elde edilir. Daha sonra kara sıva, çelik sıva veya alçı uygulamaları gibi çeşitli sıva işlemleri yapılır. Son aşamada ise saten alçı uygulanarak duvarlar boyanır ve istenen görünüm elde edilir.
Adım 13: Şap ve Döşeme Kaplaması
Betonarme inşaatın tamamlanması ve duvarların örülmesinin ardından, şap işlemi gerçekleştirilir. Şap dökülerek mekanlarda düz bir zemin elde edilir. Su gideri olan bölgelerde ise gider yönüne doğru hafif bir eğim verilir. Şap işlemi tamamlandıktan sonra eğer yalıtım yapılacaksa, yalıtım malzemeleri serilir ve ayırıcı tabaka eklenir. Daha sonra kaplama malzemesine bağlı olarak harç işlemi ve kaplama işlemi gerçekleştirilir. Kaplama malzemesinin kalınlığı ve harç miktarı, uygulama projesinde belirlenen detaylara göre ayarlanır. Bu detaylar, mimar tarafından belirlenir ve döşeme işlemi bu doğrultuda gerçekleştirilir.
Adım 14: Mantolama
Mantolama işlemi için diğer inşaat yapım aşamalarının tamamlanması beklenmek zorunda değildir. Kasaların takılmasıyla birlikte bu işlem gerçekleştirilebilir. İlk olarak, dış cephe sıvanır ve ardından mantolama köpükleri yapıştırılır. Mantolama ısı yalıtım levhaları (taş yünü, EPS, XPS vb.) yapıştırma harcı ile yüzeye tutturulur ve dübellerle sabitlenir. Sonrasında, yüzey sıvası uygulanır ve yalıtım filesi yerleştirilerek tekrar sıvanır. En son aşamada ise cephe kaplaması veya cephe boyası uygulanır. Bu şekilde mantolama işlemi tamamlanmış olur ve dış cephe yalıtımı gerçekleştirilmiş olur.
Adım 15: İnşaat İskelelerinin Sökülmesi
İnşaat yapım aşamalarının son aşaması olan inşaat iskelelerinin sökülmesi, işin bitimine yakın bir aşamada, cephe işlerinin bitmesinin ardından gerçekleştirilir. İskele sökümü, genellikle yukarıdan aşağıya doğru, kat kat yapılır. İskele elemanları, vida, somun veya klips gibi bağlantı elemanları sökülerek tek tek çıkarılır. Söküm süreci ilerledikçe yapıya erişim sağlayan platformlar da sökülür. İskele elemanlarının sökümü tamamlandıktan sonra, yapı üzerinde kalan herhangi bir atık veya kalıntı temizlenir.
