İlk Sanayi Devrimi’nden bu yana insanoğlu, teknolojiyi bir ilerleme aracı olarak kullanmanın potansiyelini fark etmiştir. Buharlı makineler, montaj hatları ve bilgi işlem, son birkaç yüzyılda yaşadığımız ilerlemelerden sadece bazıları. Bütün bu ilerlemeler, giderek daha güçlenen, üretkenliği ve etkinliği artıran teknolojiler üretmeyi hedefler. Endüstri 5.0 bu paradigmayı değiştirerek bir devrim yaratır çünkü teknolojiye yapılan vurguyu azaltır ve ilerleme için gerçek potansiyelin insanlar ve makineler arasındaki iş birliğinde yattığını varsayar. Endüstri 5.0 insan dokunuşuna yeniden odaklanmayı ve kurumsal hedeflerdeki değişimleri beraberinde getirir.
Şirketler ve tüm endüstriler hala endüstri 4.0 devriminin ortasındayken, 5.0 yola çıkmış durumda. Endüstri 5.0’ın tam resmini çizmek ve etkilerini kavramak için öncelikle bu girişimin nasıl tanımlandığını anlamamız gerekir. Bu kavram ne anlama geliyor ve mevcut ve uzun vadeli iş stratejinizi nasıl etkileyecek? Bu yazımızda beşinci sanayi devrimini farklı bir hareket haline getiren değişiklikleri inceleyeceğiz.
Endüstri 5.0 Nedir?
Beşinci Sanayi Devrimi olarak da bilinen Endüstri 5.0, işyeri süreçlerini geliştirmek için insanların ileri teknoloji ve yapay zekâ destekli robotlarla birlikte çalıştığı yeni ve gelişmekte olan bir sanayileşme aşamasıdır. İnsanların robotlar ve akıllı makinelerle birlikte çalışmasını ifade eden süreç, robotların, Nesnelerin İnterneti (IoT) ve büyük veri gibi gelişmiş teknolojilerden yararlanarak insanların daha verimli, daha hızlı ve daha sürdürülebilir çalışmasına yardımcı olmasıyla ilgilidir.
Üretimden daha fazlasını içeren bu yeni aşama, Endüstri 4.0’ı temel almakta ve yapay zekâ, otomasyon, büyük veri analitiği, Nesnelerin İnterneti (IoT), makine öğrenimi, robotik, akıllı sistemler ve sanallaştırma gibi yönleri içeren bilişim alanındaki gelişmelerle mümkün olur.
Beşinci Sanayi Devrimi özünde, ekonomik değere odaklanmaktan daha geniş bir toplumsal değer ve refah kavramına doğru bir odak kaymasını yansıtır.
Endüstri Devriminin Evrimi
Birinci Sanayi Devrimi 18. yüzyılda başladı ve takip eden yüzyıllar boyunca teknolojiler ve süreçler geliştikçe beş farklı aşamadan geçti.
Endüstri 1.0
Orijinal sanayi devrimi. Buhar ve kömürle çalışan makineler üretim süreçlerini hızlandırarak üretkenliği önemli ölçüde artırdı, sanayide, ulaşımda ve iş hakkındaki düşüncelerimizde devrim yarattı.
Endüstri 2.0
Elektrik teknolojisi ve petrol devreye girdi. Bu döneme elektrik şebekesi, üretim hattı gibi seri üretim teknikleri ve içten yanmalı motor gibi üretim süreçlerini dönüştüren ve otomobil, kimya ve telekomünikasyon gibi yeni endüstrilerin yaratılmasını sağlayan yeni teknolojilerin geliştirilmesi damgasını vurdu.
Endüstri 3.0
Bilgisayarlar işgücüne girdi. Programlanabilir Mantık Denetleyicileri, Robotlar, ICTs (Devre içi test) elektroniği ve diğer Bilgi Teknolojileri yeni bir endüstri devrimi başlattı. İnternet erişimi ve yenilenebilir enerjiler devreye girerek yeni üretim süreçleri, otomasyon ve küreselleşme çağını başlattı.
Endüstri 4.0
Şu anda Endüstriyel evrimin bu aşamasındayız. Bağlantı kurma ve bilgi alışverişinde bulunma şeklimizi değiştiriyor. Bilgi, iletişim teknolojileri ve siber-fiziksel sistemlerin kullanımından güç alarak, süreçleri daha da otomatikleştirmek için bağlantılı cihazlar (IoT), bulut bilişim, robotik, artırılmış gerçeklik, akıllı fabrikalar, veri analitiği ve yapay zekâ teknolojileri kavramını ortaya çıkarmıştır.
Endüstri 5.0
Şu anda insan ve makinelerin birlikte çalışmasına odaklanan beşinci sanayi devrimine giriyoruz. Bu terim henüz ilk aşamalarında olsa da endüstrinin nereye gittiğine dair şimdiden bir fikir edinebiliriz. Beşinci Sanayi Devrimi, daha fazla verimlilik, hassasiyet ve güvenlik için insan ve makinelerin iş birliğini vurgular. Önümüzdeki bu aşamada, makineler tekrarlayan ve tehlikeli görevleri yerine getirirken insanlar da daha karmaşık görevlerin üstesinden gelebilecektir. Yapay zekâ, otomasyon, kuantum bilişim, üretken yapay zekâ ve IoT, yaratıcılığı ve inovasyonu güçlendirmek için önemli araçlar haline gelecektir.
Endüstri 4.0 ve 5.0
Endüstri 4.0’ın temel dayanaklarından biri makinelerin birbirine bağlanması ve süreçlerin daha otomatik hale getirilmesidir. Öte yandan 5.0, genellikle bireysel ve kişiselleştirilmiş olarak ele alınması gereken müşteri deneyimine adanmıştır.
Endüstri 4.0 ve 5.0 arasındaki bir diğer büyük fark ise 4.0’da ürünlerin akıllı olması ve üretim süreci boyunca kolay izlenebilirliğe sahip olmasıdır. 5.0’da ise temel amaç, tüketici deneyimi için tasarlanmış ürünlerin teknolojiyle birleştirilmesidir.
Endüstri 4.0’da işgücünün fabrikalardan uzak olması beklenir ya da en azından temel unsurları uygulanırken amaç budur. Endüstri 5.0’da ise tam tersine, insan faktörünü süreçlere dahil etmek için fabrikalarda işgücüne ihtiyaç duyulur.
Sonuç olarak, birçok üretici endüstri 4.0’ın faydalarına erişmek için iş modellerini değiştirmiş olsa da çok azının genel dönüşüm hedeflerine ulaştığını söylemek doğru olacaktır. Yeni endüstriyel inovasyon dalgası 4.0 teknolojilerine dayanırken, 5.0 inovasyonun odağını insan operatörlere, operasyonel esnekliğe ve gerçek sürdürülebilirlik hedeflerine kaydırarak endüstriyel dijitalleşme çabasını yeniden canlandırmayı amaçlar.
Avantajları ve Dezavantajları
Avantajları
Endüstri 5.0’ın temel avantajı, müşteriler için daha fazla kişiselleştirme ve çalışanlar için gelişmiş tasarım özgürlüğü sağlayan daha yüksek değerli işlerin yaratılmasıdır. Üretim süreçlerinin otomasyon yoluyla ele alınmasını sağlayarak, çalışanların zamanlarının daha büyük bir kısmını iyileştirilmiş, ısmarlama hizmetler ve ürünler sunmaya odaklayabilir. Şirketleri bu endüstriyi uygulamaya teşvik edecek avantajlar:
- Bakım planına genel bakış: Şimdiye kadar uygulanan önleyici bakımın aksine, akıllı sensörler, IoT cihazları ve özelleştirilmiş yazılımlar ile öngörülü bakım.
- Sürdürülebilirlik: Endüstri 5.0 üretimi, mevcut ihtiyaca uyum sağlayarak kaynakları akıllıca kullanmayı vaat eder. İnsanlar ve makineler arasındaki iş birliği esnek iş modellerine yol açar.
- İnsan verimliliği ve üretkenliği: İronik bir şekilde, ileri teknolojiler insanları üretimin merkezine geri getiriyor. İnsanlar yaratıcılık ve çözümlere odaklanırken, işbirlikçi bir robot artık tekrarlayan, hatta tehlikeli görevleri yerine getirebilir.
- Fabrika içinde çevre kontrolü: Akıllı, bağlı sensörler ve özelleştirilmiş yazılımlar iklim, nem, sıcaklık ve enerji tüketimine ilişkin gerçek zamanlı ve öngörülü genel bakışlar sağlar. Bu, özellikle hava durumuna çok bağlı olan çiftliklerde faydalıdır.
- Hat üretim verimliliğinin tahmin edilmesi: Özelleştirilmiş yazılım, makine öğrenimi ve endüstriyel otomasyon ile akıllı, bağlantılı makineler, mevcut faaliyete dayalı olarak üretim verimliliğini tahmin edebilir.
Dezavantajları
3 ana dezavantajdan bahsetmek mümkün:
İnsanların tamamen yeni beceriler geliştirmesi gerekebilir. Robotlarla birlikte çalışmak kulağa harika geliyor, ancak insan işçilerin akıllı bir makineyle, bir robot üreticisiyle nasıl iş birliği yapacaklarını öğrenmeleri gerekecek.
Yeni teknolojilerin benimsenmesi her zaman zaman ve çaba gerektirmiştir. İmalat sanayi tüm bunları nasıl uygulayacak? teknolojiler nelerdir? Fabrikaları birbirine bağlayan özelleştirilmiş yazılım, gerçek zamanlı veri, iş birliğine dayalı robotik, 3D baskı, Yapay Zekâ (AI), Nesnelerin İnterneti (IoT), Bulut bunlardan sadece birkaçı.
Dahası, bu teknolojilerin yatırıma ihtiyacı var. İnsanları yeni işler için eğitmek de maliyet getirir. Bazı şirketler üretim hatlarını Beşinci Sanayi Devrimi için yükseltmekte zorlanabilir. Para sorun olmasa bile değişimin ritmi sorun olabilir.
Endüstri 5.0 Stratejileri
5.0 üç strateji ile desteklenir:
İnsan Merkezli
Endüstri 5.0, insanları kaynak olarak görülmekten çıkarıp gerçek birer varlık haline getiren bir stratejidir. Aslında bu, insanların kuruluşlara hizmet etmesi yerine, kuruluşların insanlara hizmet edeceği anlamına gelir. Dolayısıyla, yeteneklerin sadece rekabet avantajı ve müşteriler için değer yaratmak için kullanılması yerine, en iyi çalışanları çekmek ve elde tutmak için çalışanlar için de katma değer yaratmaya yeniden odaklanır.
Esneklik
Birçok işletme verimliliği artırmaya ve kârı optimize etmeye odaklanırken, bu faktörler dayanıklılığı artırmıyor. Aslında, çeviklik ve esnekliğe odaklanmanın şirketleri daha dirençli değil daha az dirençli hale getirebileceğine dair bir inanç var.
Büyüme, kâr ve verimliliğe odaklanmak yerine, daha dirençli kuruluşlar, zorlu zamanlarda istikrarı sağlamak için her türlü krizi öngörmeye ve bunlara tepki vermeye çalışacaktır.
Sürdürülebilirlik
Endüstri 5.0, sürdürülebilirliği sadece iklime verilen zararı azaltmak, en aza indirmek veya hafifletmekten çıkarıp olumlu bir değişim yaratmak için aktif olarak çaba sarf etmeye kadar genişletir.
Endüstri 5.0 Uygulamaları ve Örnekleri
Robotlar üretim tesislerinde ve diğer işyerlerinde tehlikeli, tekrarlayan veya fiziksel olarak yorucu işler yaparken, Endüstri 5.0 bunu insan işçilerle iş birliği içinde çalışmalarına izin verecek şekilde genişletir. İnsan ve makine çalışanlarının yan yana çalışması, insanların katma değer yaratan süreçlere odaklanmasını sağlayarak ürünlerin kişiselleştirilmesini yeni bir seviyeye taşır.
Ürünlerin bireysel ihtiyaçlara göre uyarlanması, elektronik, otomotiv ve daha fazlası dahil olmak üzere diğer sektörlere de genişletilebilir ve Endüstri 4.0 aracılığıyla oluşturulan teklifleri genişletmek için kişisel, insani bir dokunuş eklenebilir.
Yapay zekâ teknolojisi, sensör verilerini analiz ederek olası arıza sürelerini ve kazaları önceden tahmin etmek için kullanılabilir, bu da işlevsel ekipmanın ne zaman arızalanacağını ortaya çıkarabilir, böylece onarımlar önceden planlanabilir. Hammaddelerin ciddi fiyat dalgalanmaları üreticiler için her zaman önemli bir sorun teşkil etmiştir. Bu sorun, fiyatlandırmayı doğru bir şekilde tahmin eden ve hatalarından ders çıkaran yapay zekâ destekli yazılımlar sayesinde daha kolay hale gelir.
Modern işbirlikçi robotlar kendi hassasiyetlerini ve performanslarını yapay zekâ ile değerlendirebilir ve zaman içinde geliştirebilirler. Bu, makinelerin insan işçilerle birlikte çalışmasını sağlayarak operatör güvenliğini sağlarken daha karmaşık görevleri otomatikleştirir.
Üreticiler, sürdürülebilir çıktı seviyelerine ulaşmak amacıyla üretim darboğazlarını ortadan kaldırmak ve üretkenliği artırmak için yapay zekâ destekli süreç madenciliği araçlarını kullanabilir. Otomatik denetim, süreç kontrolü ve robot rehberliği gibi uygulamalar için görüntüleme tabanlı otomatik denetim ve analiz sağlamak üzere bilgisayarla görmeyi kullanan yapay görme gibi teknolojilerin kullanılmasıyla, yapay zekâ sistemleri montaj hatlarındaki tipik çıktılardan herhangi bir farklılığı tespit edebilir. Yapay zekâ sistemleri, nihai bir ürünün kalitesinin düşük olduğunu tüketicilere bildirir, böylece tüketiciler yanıt verebilir ve düzeltmeler yapabilir.
