Bir binaya baktığınız zaman gördüğünüz her şeyi destekleyen temeli görmezsiniz. Mimari plan süreci de böyledir, inşaat proje yönetiminin her şeyi destekleyen temelidir. İnşaat yapım aşamaları, kat ve yerleşim planları, inşaat çizimleri hepsi bu sürecin bir parçasıdır ve inşaat projesinin başlangıcından tamamlanmasına kadar devam eder. İnşaat projesinin gelişmesine paralel olarak düzenlemeler, düzeltmeler ve iyileştirmeler de gelişmeye devam eder. Çizim ve belgelerin inşaat projesini başarılı bir şekilde tamamlayabilmesi için hatasız olması gerekir, bu da mimari tasarım sürecini çok daha önemli bir hale getirir.
Mimari Plan Nedir?
Mimari plan, yapıları tasarlama veya üretme ve çeşitli yapı malzemelerini ve formlarını anlama konseptidir, amacı, teknolojiyi ve estetiği bir araya getirmektir. Bu süreç, bir inşaat projesinin geliştirildiği ve analiz edildiği; mekanı, geometriyi ve sanatı içeren çoklu aşamalardan oluşan yaratıcı bir süreçtir. Bu aşamalar sayesinde, proje üzerinde düzenli değerlendirme dönemleri belirlenir, tasarım bilgileri yayımlanır ve faturalandırma süreçlerinin doğal aşamaları belirlenir.
Proje yönetimini düzenlediği ve tasarım amacı hakkında açık iletişim sağladığı için mimari tasarım süreci son derece önemlidir. Bu sürecinin aşamaları, üretim bilgilerinin verimli ve şeffaf bir şekilde oluşturulmasına olanak tanıyarak pahalı ve zaman kaybına yol açabilecek riskleri azaltmaya yardımcı olur.
Mimari Plan Türleri
Mimari planlar veya çizimler, inşa edilecek yapının yazılı ve görsel açıklamalarının kombinasyonudur ve bir kullanım kılavuzu gibidir. Bir mimari plana sahip olmak projenin tarzı ve estetiği hakkında kesin detaylar verir. Farklı kategorilere ayrılan ve binaların tasarlanmasında ve inşa edilmesinde farklı amaçlar için kullanılan çeşitli mimari planlar vardır. Projenin özel gereksinimlerine ve türüne bağlı olarak temel planlarından, yerleşim planlarına ve yüksekliklere kadar farklı türde planlar çizdirmeniz gerekebilir.
Özetle, mimari planlar veya çizimler, nihai inşaatın nasıl görüneceğini gösteren bir tasviridir ve binaya genel bir bakış veya belirli bölümlere odaklanan detaylı bir plan sunar. Ayrıntılı proje bilgilerini sunan farklı mimari planlardan bazıları aşağıda verilmiştir.
1. Kat planları
Herhangi bir mimari projenin önemli bir parçası olan kat planları, binanın iç mekanının ve odalarının düzenini kuş bakışı olarak gösterir. Tüm bina veya sadece tek bir kat için hazırlanabilen kat planı, duvarların, kapıların, pencerelerin, tek tek odaların, yapıların ve yerleşik öğelerin boyutlarını, ölçülerini ve konumlarını açıklar. Ayrıca merdivenlerin, armatürlerin, ekli dolapların, referans sembollerinin, notların ve daha fazlasının yerini de bulabilirsiniz. Kat planları, detay ve içerdikleri bilgiler açısından farklılık gösterirler.
2. Yükseklikler
Yükseklikler, bir kat planı veya kesit çiziminde bulunmayan kapılar, pencereler, malzemeler ve boyutlar gibi iç ve dış bina detaylarını ifade eder. Dış cephe binanın dış taraflarını gösterirken iç cephe ön cepheye bakan duvarların detaylarını gösterir.
3. Yerleşim Planları
Bir yerleşim planı, sahanın mevcut durumu, mülkiyet sınırları, yükseklikler vb. unsurları içerir. Ayrıca kamu hizmeti hatlarını, temel topografyayı, bina yapılarını ve yolları da gösterebilir. Yerleşim planları, doğru ölçekte hazırlanır ve arazinin kesin kullanımına ilişkin mevcut ve önerilen gelişmeleri gösterir. Karmaşık alanlar için veya yasanın gerektirmesi halinde, mimari bina planlarına eşlik etmesi için yerleşim planını bir inşaat mühendisi hazırlar.
4. Temel Planları
Temel planı, yerleşim, kat ve yükseklik planı çizimlerinden elde edilen bilgilere göre hazırlanır. Genellikle temel duvarlarının, temel desteklerinin, kolonların, destek kirişlerinin ve temel ayaklarının konumunu ve ayrıntılarını içerir.
5. İnşaat Çizimleri
Yüklenicilere verilen bilgilerin bir parçası olan inşaat çizimleri, neyin nasıl inşa edileceğini gösteren çizimleri ifade eder. Son derece ayrıntılı olan inşaat çizimleri genellikle tüm binayı temsil eden bir dizi kat planı, kesit ve yükseklikten oluşur. Detaylı, iyi koordine edilmiş inşaat çizimleri, projelerin karışıklık ve gecikme yaşanmadan sorunsuz bir şekilde yürütülmesini sağlamak için önemlidir. İnşaat çizimleri, işin doğru bir şekilde fiyatlandırılmasını sağlar ve işveren ile müteahhit arasındaki anlaşmanın yasal bir parçasıdır.
Mimari Plan Sürecinin 7 Aşaması
Bir inşaat projesinin tüm paydaşları arasındaki iletişimi ve koordinasyonu sağlamak, inşaat projesi yönetiminin en zor kısımlarından biridir. Projeyi çizen mimarlara, uygulayan müteahhitlere ve yapısal bütünlüğü sağlayan mühendislere; sahada çalışan ekipleri, tedarikçileri, satıcıları ve diğer kişileri de ekleyince ortaya koordine edilmesi gereken çok büyük bir kalabalık çıkar.
Mimari plan süreci bütün bu kalabalığın birlikte çalışabilmesi için gerekli olan süreci ifade eder. Mimari plan süreci yedi aşamadan oluşur: Ön tasarım, şematik tasarım, tasarım geliştirme, inşaat belgeleri, inşaat izinleri, teklif verme ve inşaat yönetimi. Bu aşamalar sayesinde gerçekçi proje çıktıları ve son teslim tarihleri sağlamak kolaylaşır. Gelin şimdi kısaca bu aşamalara göz atalım.
1. Ön Tasarım
Mimari plan süreci genellikle programlama aşaması olarak bilinen ön tasarım aşaması ile başlar. Ön tasarım aşamasında mimar, projenin yapılacağı araziyi daha iyi tanımak ve anlamak için müşteriyle birlikte çalışır. Arazide mevcut başka yapı olup olmadığı ve müşterinin isteklerinin tam olarak neler olduğu yine bu aşamada konuşulur.
Mimar, bu aşamada, yerel imar ve arazi kullanım kısıtlamaları, proje kapsamı, müşterinin istekleri, ölçek, çevredeki binalar, saha koşulları vb. konular hakkında bilgi edinir. Sonrasında çeşitli tasarım fikirleri geliştirir ve modeller.
2. Şematik Tasarım
Tasarımları geliştirmek ve müşteriye sunmak için bir tasarım teklifi geliştirmek gereklidir, bunun için mimarlar yerleşim planları, kat planları ve yükseklikler oluşturur. Bunların yanında yapısal, mekanik, elektrik, sıhhi tesisat ve ısıtma, havalandırma ve iklimlendirme sistemlerinin de çizilmesi gerekir. Mimar, en iyi tasarımı belirleme konusunda yardım almak için farklı çizimlerini müşteriyle düzenli olarak paylaşır. Bunu, ileride ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkları en aza indirmek için yapar.
Aldığı geri bildirimleri analiz eden mimar, gerekli değişiklikleri yapar. Sürecin bu aşamasında değişiklik yapmak, maliyetlerin artmasını ve projedeki olası gecikmeleri önler. Bu süreç, tüm tarafların kabul ettiği bir tasarım ortaya çıkana kadar devam eder.
3. Tasarım Geliştirme
Bir tasarım üzerinde uzlaşmanın ardından daha ayrıntılı bir plan oluşturulur. Kapı ve pencerelerin yerleştirilmesi ve bina formunda yapılacak her türlü ayarlama bu ayrıntılar arasında yer alır. Bu aşamada, projenin daha doğru bir şekilde ilerlemesi için sürece bir yapı mühendisi dahil olur.
Dış ve iç yüzeylerin müşteriye sunulmasının ardından malzemeler, armatürler ve diğer yüzey ayrıntıları konuşulur. Maliyetler konusu da bu aşamada devreye girer ve ortak bir noktada uzlaşılır. Bu aşamanın sonunda binanın dış cephesi, yerleşim planı ve boyutları kesinleşir ve kullanılacak malzemeler seçilir.
4. İnşaat Belgeleri
Tüm aşamalar arasında en çok zaman alan aşama, tasarımın inşaat çizimine dönüştüğü bu aşamadır. Mimar, iyi uygulanacak bir plan hazırladığından emin olmalıdır ve inşaat projeleri onaylanmalıdır.
Bu aşamada geliştirme ekibine bir inşaat yüklenicisinin katılması düşünülebilir. Bu aşamada, ruhsat ve diğer izinler için çizimlere ihtiyaç vardır. Yapı ruhsatı belgeleri, izni verecek olan kuruma teslim edilir ve onaylanması beklenir. Bu süreç uzun sürebileceği için öncelikle bunun yapılması önerilir. İnşaat belgeleri, yüklenici süreç boyunca kullanacağı için tasarım ayrıntılarını ve boyutlarını içermelidir.
5. İnşaat İzinleri
Yetkili devlet kurumu, inşaat izni belgelerini inceler ve yapısal olarak sağlam olup olmadığı ile yerel imar yasalarına uyup uymadığını kontrol eder. Bu süreç, mimardan, yükleniciden ve mülk sahibinden kaynaklanabilecek hataları önlemek için zorunludur. Bunun yanında, gerekli izinler alınmadan inşaata başlanmak suçtur ve cezai yaptırımları vardır.
6. Teklif Verme
Mimar, tekliflerin gelmesinin ardından müşterinin projeye en uygun teklifi bulması için tavsiyelerde bulunur. Bu, yüklenicilerin inşaat belgelerini inceledikleri ve malzeme ve programları gözden geçirdikleri pazarlık teklifleri yoluyla yapılabilir.
Rekabetçi bir teklif süreci için mimar yerel inşaat şirketlerini ve geçmiş projelerini incelemelidir. Ardından teklif verme süreci başlar ve inşaat şirketleri işi almak için rekabet eder. Teklifler değerlendirilirken kalite, maliyet ve deneyim gibi hususlar göz önünde bulundurulur.
7. İnşaat Yönetimi
Son aşamada, mimar soruları cevaplamak ve ortaya çıkan sorunlarla ilgilenmek için inşaat sahasını sık sık ziyaret eder. Maliyetli gecikmelerden kaçınmanın en etkili yollarından biri ihtiyaç olduğunda mimara ulaşabilmektir. Bu aşamadan sonra projenin sürdürülmesinden inşaat ekibi sorumlu olacaktır. Bu aşama, inşaat tamamlanana kadar sürer.
