Bir işletmede çalışanların çalışma ortamı hakkında sahip oldukları temel algılar güvenlik iklimini oluşturur. Bu iklim kavramı, kurumsal politikalar, yönetim taahhüdü ve eylemleri ve çalışanların işyerinde güvenlikle ilgili inançları gibi unsurlardan oluşan bir kavramdır. Bir işletmedeki güvenlik iklimi algısı çalışanların davranışları, görüşleri ve eylemlerinden etkilenebilir ve zamana ve koşullara bağlı olarak değişebilir. Bu kavram, belirli bir zaman aralığına ilişkin veriler sağlar ve iş sağlığı ve güvenliği uzmanları tarafından, ISG risk değerlendirmesi gibi güvenlik performansının zaman içindeki değişimini değerlendirmek için kullanılabilirler. Bu kavram sıklıkla güvenlik kültürü kavramı ile karıştırılır. Ancak güvenlik kültürü genel olarak bir işletmedeki güvenlik uygulamalarına yönelik bireysel tutumları ifade eder.
Bir işyerinde bu iklimi iyileştirmek için çalışanların güvenli davranış motivasyonları, güvenlik programlarına katılımları, yönetimin güvenli bir iş yeri oluşturmaya yönelik farkındalığı artırılabilir ve iş yerindeki olası tehlikeler azaltılabilir.
Güvenlik İklimi Nedir?
Güvenlik iklimi, bir işletmedeki çalışanların belirli bir zaman içerisinde çalışma ortamı güvenliği hususunda paylaştıkları temel algıları ifade eden kapsamlı bir terimdir. Çalışanların bu algıları yönetimin tutumlarından kurumsal politikalara, güvenlikle ilgili kolektif inançlardan güvenlik uygulamalarına kadar pek çok kavramı içeren bütünsel bir ifadedir.
Bu kavramı benzer diğer kavramlardan ayıran en büyük özelliği belirli bir zaman noktasında mevcut olmasıdır. Bu nedenle diğer çalışanların davranışlarından, eylemlerinden ve görüşlerinden etkilenebilir ve zaman içinde koşullara bağlı olarak değişebilir.
Bu iklimin iyileştirilebilmesi için bir işletmede yapılabilecek belli başlı şeyler vardır. Çalışanları daha güvenli çalışmaya teşvik etmek, daha güvenli çalışma ortamları hazırlamaları için yönetimde farkındalık oluşturmak, iş yerindeki muhtemel risk ve tehlikeleri ortadan kaldırmaya yönelik adımlar atmak bunlar arasında sayılabilir.
Bu iklim kavramı, güvenlik kültürü kavramına benzer ve bu iki kavram bazen birbirinin yerine kullanılabilir. Ancak bu iki kavramın anlattığı şeyler birbirinden tamamen farklıdır.
Güvenlik İklimi vs. Güvenlik Kültürü
Güvenlik kültürü ve güvenlik iklimi, bir işletmenin güvenlik yaklaşımını tanımlayan benzer kavramlardır. Bu iki terim sadece çalışanların benimsediği görünür çabaları veya tutumları değil, aynı zamanda genel davranışlarını tanımlayan zihinsel işlevleri de kapsar.
Daha net olmak gerekirse, güvenlik kültürü bir işletmede mevcut olan güvenlik uygulamalarına yönelik bireysel değer, tutum ve davranışları ifade ederken, iklim bu tutumların çalışanlar ve işverenler tarafından nasıl anlaşıldığını ifade eder. Yani, bu iklim, dışarıdan bakıldığında kolayca algılanabilirken güvenlik kültürü daha derinlerde gizlenen temel bir yapıdır.
Bu iklim, organizasyonda belirli bir zamanda mevcuttur ve koşullara bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Kültür ise iklim değişse bile devam eden daha kalıcı bir dizi inanç ve uygulamayı içerir. Kısacası, güvenlik kültürü daha derin ve daha uzun sürede değişim gösterirken buna karşın iklim daha hızlı değişim gösterir.
Bunların yanı sıra, bu iklim yönetimsel veya organizasyonel değişimlerden çok çabuk etkilenirken, güvenlik kültürü bu değişimlere hızlı tepki vermez.
Güvenlik İkliminin Temel Unsurları
- Yönetim taahhüdü ve eylemleri
- Güvenlik konusunda bireysel kararlılık
- Algılanan risk seviyeleri
- Gerekli çalışma temposunun etkileri
- Kazaların nedenlerine ilişkin inançlar
- İş kaynaklı stresin etkileri
- Kurum içindeki güvenlik iletişiminin etkinliği
- Acil durum prosedürlerinin etkinliği
- Güvenlik eğitimi
- İşletmedeki güvenlik çalışanlarının ve komitelerinin durumu.
Güvenlik İklimi Neden Önemlidir?
Bu iklimin çalışanların performansı ve iş kazaları üzerinde olumlu yönde etkisi vardır. Ayrıca pozitif bir iklim üretimi artırırken tazminat ve sigorta maliyetlerini de büyük oranda azaltır. Bu iklimin bir işletme için neden önemli olduğunu şöyle özetleyebiliriz:
- Çalışanların iş güvenliği bilgilerini ve iş yerinde güvenli çalışma motivasyonlarını artırır.
- Güvenlikle ilgili politikaların ve programların daha kolay ve daha hızlı benimsenmesini sağlar.
- Çalışanların, iş yeri güvenliğiyle ilgili olarak yönetimden daha fazla destek alınabileceği algısını güçlendirir.
- Çalışanların iş ortamında tehlikeli durumlara maruz kalma endişesini azaltır.
- Çalışanların iş yerlerinden kaynaklı endişe ve stres seviyelerini düşürür.
Neler Etkiler?
- İşletmenin iş sağlığı ve güvenliği için ayırdığı kaynaklar.
- İş güvenliğini sağlamaya yönelik davranış ve tutumlar.
- İş güvenliği inancı ve algısı.
- Yönetimin iş güvenliğine yaklaşımı ve taahhütleri.
- Yaşanan veya yaşanmasına ramak kalan iş kazaları.
- Uygulanabilir prosedürler, politikalar ve uygulamalar.
