Her işletme belli başlı risklerle karşı karşıyadır, bunları saptamak ve yönetmek işletmenin kendi sorumluluğundadır. İş emniyet analizi, bu sürecin en önemli parçalarından biridir, çünkü potansiyel riskleri tanımlamaya ve bu risklerin olasılığını, etkisini ve ciddiyetini belirlemeye imkan tanır. Bu süreçte elde edilen veriler olası riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için bir plan geliştirmede kullanılabilir. Başta inşaat sektöründe iş sağlığı ve güvenliği olmak üzere pek çok sektörde iş emniyet analizi, risklerden kaçınmak için yapılır. Yazımızda iş emniyet analizi nedir, faydaları nelerdir, nasıl ve kimler tarafından yapılır gibi sorulara cevaplar bulabilirsiniz.
İş Emniyeti Analizi Nedir?
Her işletme faaliyetleri karşılığında başarıya ulaşmayı ve kâr elde etmeyi amaçlar. Ancak içerden veya dışarıdan gelen birtakım bazı sorunlar ve tehlikeler, işletmenin kâr etmesini engelleyebilir. Bu noktada, iş emniyet analizi, işletmelerin faaliyetleri sırasında ortaya çıkan veya işin yapılması sırasındaki koşullardan kaynaklanabilen çeşitli tehlikelerin, önceden dikkatli ve ayrıntılı bir şekilde belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilen çalışmalara denir. İşyerlerinde karşılaşılabilen bu riskler neticesinde çeşitli sıklık ve büyüklükte iş kazaları ve meslek hastalıkları ortaya çıkabilir. İş emniyet analizi, oluşabilecek iş kazalarını ve meslek hastalıklarını ortadan kaldırmak veya azaltmak için alınması gereken tüm önlemleri içerir.
Faydaları
İşletmeler, varlıklarını etkin ve verimli bir şekilde korumak ve sürdürmek için olası tehlikeleri tespit etmek amacıyla iş emniyet analizini kullanır. İşi yapış şeklinden veya faaliyetlerin sürdürülmesinden kaynaklanabilecek riskleri belirlemede kullanılan bu analiz, bir işletmenin güvenliğini geliştirmesine ve kârlılığını artırmasına yardımcı olabilir. Risk analizinin türüne ve kapsamına bağlı olarak değişmekle birlikte işletmeler, genellikle şu hususlarda fayda sağlamak için iş emniyet analizini kullanırlar:
- İşletmeye yönelen riskleri belirlemek ve önlem almak
- Ortaya çıkabilecek riskleri öngörmek
- Acil müdahale için gerekli tedbirleri almak
- Bütçe yönetimine sunduğu katkılarla işletmenin verimliliğini artırmak
- İstenmedik durumların ortaya çıkmadan engellenmesi
- Maddi ve manevi kayıpların minimuma indirilmesi
- Çalışanların görev yetki ve sorumluluklarının belirlenmesi
- Risklerden etkilenme potansiyeli bulunan personelin eğitilmesi
- Ekipmanların, makine ve araçların onarımını zamanında yapmak, bakım takvimi belirlemek.
Bir işletmenin güvenliği üzerinde olumsuz etki oluşturabilecek faktörleri belirlemek, iş emniyet analizinin faydalarından yalnızca biridir. Genel olarak risk analizleri, belirsizliklerin olası etkilerini öngörmenize ve işletmenin devamlılığı için daha bilinçli kararlar almanıza yardım eder.
İş Emniyeti Analizi Adımları
Risk analizi, riskleri tanımlamak, gerekli önlemleri almak ve çözüm üretmek için önemlidir. Bu sayede, bir işletme yaşayabileceği krizi fırsata dönüştürebilir. Etkili bir risk analizi yapmak için takip etmeniz gereken belli başlı adımlar vardır.
Öncelikle riskler belirlenir. Bu aşamada, işletmedeki riskler nelerdir, risk değerlendirmesi yapılması gereken konular nelerdir, işletmenin faaliyetlerini tehlikeye atabilecek koşullar nelerdir vb. konularda detaylı araştırma yapılır.
Risklerin belirlenmesinin ardından, tespit edilen her riskin ortaya çıkma olasılığı, riskle bağlantılı sonuçlar ve bunların işletmenin faaliyetlerini nasıl etkileyebileceği değerlendirilir.
Bu analizden sonra risklerin derecelendirilmesi ve alınacak önlemlerde karar verilmesi gerekir. İşletme hangi varlıkların değerli olduğuna ve hangi olası risklerin bu varlıkları tehdit ettiğine ilişkin analize göre, riski ortadan kaldırmak, azaltmak veya önlemek için tedbirler geliştirir.
Risk analizinin esas amacı, riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için alınacak önlemleri uygulamaktır. Bulguların kaydedilmesi ve kontrol önlemlerinin uygulamaya konulması bu açıdan oldukça önemlidir. İşletme, en yüksek öncelikli riskten başlayarak her bir riski çözümlenmelidir.
Denetim, gözlem ve gerekli görülen durumlarda iyileştirme sürecin son aşamasıdır. Devam eden riskleri gözleme, gerekli hallerde uygun tedbirleri alma ve iyileştirmeler yapma, herhangi bir risk analizi sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır.
İş Emniyeti Analizini Kimler Yapar?
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre bütün işverenler iş yerlerinde İSG risk analizi yapmakla ya da yaptırmakla yükümlüdür. Bu analizi, işverenler, işveren vekilleri, işletmedeki personel temsilcileri, destek elemanları yaptırabilir. Doğru yaklaşım, risk analizini bu konuda eğitim almış birinin yapmasıdır çünkü bu oldukça ciddi bir sorumluluktur.
İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği’nin 6. maddesinde risk analizine ilişkin yasal gereklilik açıkça belirtilmiştir. Buna göre risk analizi, işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından yapılır. Bu ekip içerisinde aşağıdaki kişiler bulunabilir:
- İşveren ya da işveren vekili
- Sağlık ve güvenlik hizmetini gerçekleştiren iş güvenliği uzmanları ile iş yeri hekimleri
- İş yerindeki çalışan temsilciler
- İş yerinde görev alan destek elemanları
- Tüm birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve iş yerinde gerçekleştirilen çalışmalar, hali hazırda bulunan ya da muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar.
İşveren, ihtiyaç olması halinde bu ekibe destek olması için işletme dışındaki kişi ve kuruluşlardan da hizmet alabilir. Risk değerlendirmesinin koordinasyonu, ekip içerisinde işveren tarafından görevlendirilen biri tarafından da yürütülebilir.
Nasıl Yapılır?
Risk analizi çalışmalarında tehlike ve riskler öngörülmeye çalışılır. Bu olası risklerden kimlerin, nelerin, ne şekilde etkileneceğinin yanı sıra, hangi şiddette zararlar oluşabileceği de tespit edilir. Sonrasında, toplanan bilgi ve veriler ışığında, işletmenin kendine has özellikleri de dikkate alınarak bu riskler uygun yöntemle analiz edilir. Bu çalışmada, ulusal ve uluslararası standartlar da dikkate alınmalıdır.
Burada önemli olan, risk seviyesi en yüksek olandan başlanarak risklerin tamamen bertaraf edilmesidir. Bu mümkün olmuyorsa kontrol önlemleriyle riskler en aza indirilmeye çalışılır. Risklerin kabul edilebilir seviyelere indirilmesinin ardından, alınan önlemlerin devamlılığı ve yeni gelişmeler dikkatle izlenmeli ve gerekli iyileştirmeler vakit kaybetmeden yapılmalıdır.
Titiz çalışmalar sonucunda belirlenen risk analizi süreçlerinin tespit ve planlama aşamaları dikkatle uygulanmalıdır. Aksi halde, maliyet, zaman ve itibar kaybı yaşamak olasıdır. Risk analizi yaparken şunlara dikkat edin:
- Öncelikle potansiyel tehlikeleri analiz ederek yol haritasını belirleyin.
- İşletmede farklı departmanlar varsa her biri için ayrı risk analizi yapın.
- Elde ettiğiniz veriler ışığında riskleri, önem derecelerine göre sıralayın ve bir planlama oluşturun.
- Riskleri ortadan kaldırmaya, bu mümkün değilse etkilerini en aza indirmeye çalışın.
- Hazırlanan planları hızlıca uygulayın.
- Planları düzenli olarak gözlemleyin ve aksaklıkları derhal giderin.
Risk yönetimi sürecinde bir strateji oluşturmak ve buna bağlı kalmanın önemli olduğunu da asla aklınızdan çıkarmayın. Bu çalışmalar, riskleri ortadan kaldırmak ve en aza indirmek için önlemler sunsa da edinilen olumlu ve olumsuz sonuçlardan dersler çıkarabileceğinizi de unutmayın.
